Poliomyelit adı ile de bilinen çocuk felci, sinir sistemine saldıran bir virüs nedeni ile meydana gelir. Çocuk felci oldukça bulaşıcı ve tehlikeli bir hastalıktır. 5 yaşından küçük çocukların bu virüs kapma olasılığı diğer yaş gruplarına göre daha yüksektir. 1957’den beri yapılan aşılanma kampanyaları ile dünya çapında görülme sıklığı %99 azalmıştır. Ancak halâ bazı Afrika ve Asya ülkelerinde görülebiliyor. Bu yazımızda çocuk felcine dair yaptığımız araştırmalardan elde ettiğimiz bilgileri soru cevap şeklinde sizlerle paylaştık. Çocuk felci nedir? sorusunun hemen ardından çocuk felci belirtileri nelerdir? ve çocuk felcinin tedavi yöntemleri nelerdir? gibi soruların cevaplarını yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Çocuk felci nedir?
Çocuk felci, merkezi sinir sistemini etkileyerek felce ve ölüme neden olabilen bulaşıcı (enfeksiyöz) ve oldukça tehlikeli bir hastalıktır. Çocuk felcine neden olan poliovirüs adındaki virüstür. Bulaşıcı bir virüstür ve enfekte olmuş bir kişinin beyin ve omuriliğini istila ederek hareket kaybına neden olabilir. Çocuk felcini önlemenin en iyi yolu ise aşı olmaktır. Bunlardan ilki oral iki damla şeklinde yapılan (İPA=Canlı aşı) Oral Polio Aşısı, diğeri koldan kas içerisine yapılan (İPA=Ölü aşı) İnaktif Polio Aşısıdır. Çocuk felci geçiren bir kişi tamamen kurtulsa bile sonrasında post polio sendromu (PPS) denen bir hastalığa yakalanabilir.
Bulaşıcı bir virüs olan polio virüsü, bu hastalığı barındıran (enfekte) dışkı ile temas yoluyla bulaşır. Enfekte dışkıya yaklaşan oyuncaklar gibi nesneler de virüsü bulaştırabilirler. Virüs boğaz ve bağırsakta yaşadığı için nadiren de olsa hapşırma ve öksürük yoluyla da bulaşıcılık gösterebilir. Akan suya veya sifonlu tuvaletlere sınırlı erişim olan bölgelerde içme suyuna kontamine (virüslü, hastalıklı) insanın dışkısı karışabilir. Dolayısıyla bu bölgelerde yaşayan insanlar bulaşıcılık açısından yüksek risk altındadır. Aynı zamanda hamile kadınlar, HIV enfeksiyonu olan kişiler ya da küçük çocuklar gibi bağışıklık sistemi hassas olan kişiler de çocuk felci virüsüne daha duyarlıdır.
Post polio sendromu (PPS)
Polio enfeksiyonu geçiren kişilerin %80’inde post polio sendromu gözlemlenmektedir. Akut enfeksiyon döneminden 15 ile 40 yıl sonra ortaya çıkar. Çocuk felci geçirmemiş kişilerin post polio sendromuna yakalanması olanaksızdır. Post polio sendromunun (PPS) ortak belirtileri şunlardır;
- Depresyon
- Kas kaybı (kas atrofisi)
- Konsantrasyon ve hafıza sorunu
- Nefes alma ve yutkunma zorluğu
- Soğuk ve sıcağa karşı düşük tolerans
- Uyku apnesi veya uyku ile ilgili diğer problemler
- Yorgunluk (Genel yorgunluk ya da kas yorgunluğu şeklinde gözlenebilir.)
- İlerleyici kas ve eklem zayıflığı (Tek taraflı ya da parçalı şeklinde gözlenebilir.)
- Gittikçe kötüleşen kas ağrıları (Kasları kullanma miktarı arttıkça ağrının da arttığı gözlenmektedir.)
Çocuk felci belirtileri nelerdir?
Poliovirüs bulaşan kişilerin %95 ile %99’unda herhangi bir semptom gözlenememektedir. Bu durum subklinik polio olarak adlandırılır. Semptom gözlenmese de poliovirüs ile enfekte olan kişi virüs yayabilir, bulaştırabilir. Çocuk felci, felce neden olmayan (nonparalitik) semptomlara ya da sinir sistemine ulaştığı durumlarda felç edici (paralitik) semptomlara neden olabilir.
Paralitik (felce neden) olmayan çocuk felci belirtileri
Bu tip çocuk felci belirtileri 1-10 gün arasında sürebilir. Gribe benzer belirtileri şunlardır;
- Ateş
- Kusma
- Menenjit
- Bağ ağrısı
- Yorgunluk
- Boğaz ağrısı
Paralitik (felce neden olan) çocuk felci belirtileri
Bu tip çocuk felci omirilikte (spinal çocuk felci), beyin sapında (bulbar çocuk felci) veya her ikisinde (bulbospinal çocuk felci) felce yol açar. Vakaların yaklaşık %1’i paralitik çocuk felci olarak gelişir. İlk semptomlar paralitik olmayan çocuk felcine benzer. Ancak 1 hafta sonrasında belirtileri daha ciddi bir hale gelir. Tam felç oluşması nadirdir. Tüm çocuk felci vakalarının %1’den azı kalıcı felce neden olur. Virüs vakaların %5 ile %10’unda ise ölüme neden olabilir. Belirtileri ise şu şekildedir;
- Refleks kaybı
- Şiddetli spazmlar ve kas ağrısı
- Ani felç (geçici veya kalıcı olabilen)
- Deforme olmuş uzuvlar (özellikle kalçalar, ayak bilekleri ve ayaklar)
- Gevşek ve sarkık uzuvlar (bazen vücudun sadece bir tarafında gözlenir)
Çocuk felci tedavi yöntemleri nelerdir?
Çocuk felci virüsünü durdurabilecek ya da virüse doğrudan etki edebilecek bir ilaç bulunmamaktadır. Bu nedenle tedavisinde yaşam kalitesini artırmak, ağrılarla başa çıkmak, olası komplikasyonları önlemeye çalışmak üzerine odaklanılmaktadır. Çocuk felcine yakalanmadan aşılanmak ve çocukların aşılanmasını sağlamak son derece önemlidir. Çocuk felcine dair en yaygın destekleyici tedaviler şunlardır;
- Ağrı kesicisiler
- Yatak istirahati
- İdrar yolu enfeksiyonları için antibiyotikler
- Kasları gevşetmek için antispazmodik ilaçlar
- Etkilenen kaslarda ağrı kontrolü için fizik tedavi
- Yürümeye yardımcı olmak için fizik tedavi veya ateller
- Solunum ve pulmoner problemlere yönelik fizik tedavi
- Akciğer dayanıklılığını artırmak için pulmoner rehabilitasyon
- Solunum için yardımcı olan taşınabilir solunum cihazları (ventilatörler)
- Kas ağrıları ve spazmları hafifletmek için sıcak su torbaları veya sıcak havlular
- Gelişmiş bacak zayıflığı durumlarında tekerlekli sandalyeye veya başka bir mobilite cihazına ihtiyaç olabilir.
Velhasıl
Çocuk felci, tüm hayatı olumsuz etkileyebilecek ciddi bir hastalıktır. Dolayısıyla aşılama göz ardı ve ihmal edilmemeli, dikkate alınmalıdır. Lütfen dikkate alın ve sağlıcakla kalın… 🙂
