Multivitaminler dünyada yaygın olarak kullanılan takviyelerdir. Popülerlikleri son birkaç yılda hızla artmıştır. Bazı insanlar multivitaminlerin sağlığı iyileştirebileceğine, kötü beslenme alışkanlıklarını telafi edebileceğine ve hatta kronik hastalık riskini azaltabileceğine inanmaktadır. Ancak, bu sözde faydaların doğru olup olmadığı merak konusu. Bu yazımızda, multivitaminlerin arkasındaki bilimsel kanıtları inceledik. Ve multivitaminler ile ilgili en yaygın sorular üzerine yaptığımız araştırmalar sonucu edindiğimiz bilgileri sizler için soru cevap haline getirdik. Buyurunuz, multivitaminler…
Multivitamin nedir?
Multivitaminler, vitamin ve minerallerin ve bazen de diğer bileşenlerin kombinasyonlarını içeren takviyelerdir. Çeşitli formlarda, birçok farklı vitamin ve mineral içeren çeşitli multivitaminler vardır. Multivitaminleri oluşturan şeyin bir standardı olmadığından, besin bileşimi markaya ve ürüne göre değişir. Bu takviyelere ayrıca multimineraller, multis, katlar veya basitçe vitaminler denir. Tabletler, kapsüller, çiğneme sakızları, tozlar ve sıvılar dahil olmak üzere birçok formda bulunurlar. Çoğu multivitamin günde bir veya iki kez alınmalıdır. Önerilen dozaj talimatlarının izlendiğinden emin olunmalıdır. Eczanelerde, mağazalarda, süpermarketlerde veya çevrimiçi olarak satışları mevcuttur.
Multivitaminler ne içerir?
13 vitamin ve en az 16 mineral sağlığınız için gereklidir. Birçoğu vücudunuzdaki enzim reaksiyonlarına yardımcı olur veya sinyal molekülleri veya yapısal elementler olarak işlev görür. Ayrıca vücudunuzun, vücut süreçlerinin çoğaltılması, bakımı, büyümesi ve düzenlenmesi için bu besinlere ihtiyacı vardır. Multivitaminler bu vitamin ve minerallerin çoğunu sunabilir. Ayrıca otlar, amino asitler ve yağ asitleri gibi başka bileşenler de içerebilirler. Bazı diyet takviyeleri sağlık kuruluşları tarafından denetlenmediğinden, multivitaminler etiket durumlarından daha yüksek veya daha düşük seviyelerde bazı besin maddeleri içerebilirler. Hatta bazı ürünlerde listelenen besinlerin hiçbiri de olmayabilir. Yararı bilinen besinleri var gösterip dolandırıcılık ile meşgul kimselerin tuzağına düşmemeye özen gösterin.Bu nedenle vitaminleri saygın üreticilerden almak önemlidir. Multivitaminler, vitaminler ve minerallerin yanı sıra şifalı otlar, amino asitler ve yağ asitleri içerebilen takviye gıdalarıdır. Besinlerin miktarı ve sayısı üretici standardına göre farklılık gösterebilir. Özellikle bu sektör için dolandırıcılığın/sahteciliğin yaygın olduğunu belirtmeliyim.
Önemli hastalıklar ile çalışmaları yürütülen multivitaminleri detayları ile aldığımızda;
Multivitaminler ve kalp hastalığı
Kalp hastalığı dünya çapında önde gelen ölüm nedenidir. Pek çok kişi multivitamin almanın kalp hastalığını önlemeye yardımcı olabileceğine inanır. Ancak çalışmaların sonuçları karışıktır. Bazı çalışmalar, multivitaminlerin azalmış kalp krizi ve ölüm riski ile ilişkili olduğunu öne sürmektedir. Bazıları ise hiçbir etki göstermediği kanısındadır. Yapılan yakın tarihli bir çalışma, orta yaşlı erkeklerin en az 3 yıl düzenli multivitamin almanın kalp hastalığından ölme riskinin %35 daha düşük olması ile bağlantılı olduğunu ortaya koymuştur.
ÖZETLE: Birkaç gözlemsel çalışma, multivitamin alan kişilerin kalp hastalığı riskinin daha düşük olduğunu göstermektedir. Ancak bağlantı bulunamayan birkaç kişinin de var olması genel olarak karışık bir sonuç veriyor.
Multivitaminler ve kanser
Multivitamin kullanımı ve kanser riski ile ilgili sonuçlar da karışık bir sonuca varmaktadır. Bazı çalışmalar kanser riski üzerinde etkisi olabilme ihtimali sebebi ile önermezken, diğerleri artan multivitamin kullanımını kanser riskine bağlamaktadır.
ÖZETLE: Bazı çalışmalar multivitaminlerin azalmış kanser riski ile ilişkisimi ortaya koyarken bazıları faydalı bulmaz hatta riskli bulur.
Multivitaminlerin sağlık için başka yararları var mı?
Multivitaminler, beyin fonksiyonu ve göz sağlığı da dahil olmak üzere birçok amaç için incelenmektedir.
Beyin fonksiyonu
Yapılan birkaç çalışma sonucu multivitaminlerin erişkinlerde hafıza geliştirebileceği etkisi olabileceği ortaya konulmuştur Ayrıca bu takviyeler ruh sağlığında da etkili olabilmektedir. Kötü ruh halinin yanı sıra düzensiz beslenmeden yükselen negatife etkileri ile daha iyi bir ruh hali ve azalan depresyon belirtileri arasındaki bağlantı bazı çalışmalara konu olmuştur. Ruh halinde bir değişime sebep olmadığını ileri süren çalışmalar da var tabii.
Göz sağlığı
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu dünya çapında körlüğün önde gelen nedenidir. Bazı kanıtlar multivitaminlerin katarakt riskini azaltabildiğini gözler önüne sermiştir. Antioksidan vitaminler ve minerallerin körlüğe neden olan hastalıkların yavaşlamasına yardımcıdır.
Multivitaminlerin zararlı olabileceği durumlar
Dozaj, multivitaminleri alırken en dikkate alınması gereken faktördür. Bazı vitamin ve minerallerin yüksek dozları iyi olsa da, bazıları yüksek dozdan dolayı ciddi zararlara yol açabilir.
Vitaminler çözünürlüğüne bağlı olarak 2 gruba ayrılır. Uygun dozaj ise bu çözünürlüğe bağlıdır.
- Suda çözünen; Vücut, bu vitaminlerin fazla miktarını dışarı atar.
- Yağda çözünen; Vücut, uzun süre vücudunuzda birikebilir.
Yağda çözünen vitaminler A, D, E ve K’yı içerir. E ve K vitaminleri nispeten toksik olmasa da, A ve D vitaminlerinin aşırı tüketilmesi durumunda toksik etkileri olabilmektedir.
- Hamile kadınlar A vitamini alımına özellikle dikkat etmelidir. Aşırı alımlar doğum kusurlarına sebep olabilmektedir.
- D ve özellikle A vitamini yüksek alımda çeşitli rahatsızlıklara sebep olabilmektedir.
Aynı zamanda multivitaminleri alır ve çok miktarda besin tüketirseniz önerilen günlük alım/tüketim miktarını kolayca aşabilirsiniz.
- Mineraller de yüksek dozlarda zararlı olabilir. Örneğin, çok fazla demir, ihtiyacı olmayan insanlar için tehlikeli olabilir.
- Multivitaminlerin amaçlanandan daha fazla miktarda besin barındırmasına neden olabilecek hatalı üretim ihtimalini göze alınması gereken hususlardan en önemlisidir.
Kimler multivitamin kullanmalı?
Multivitaminler bazı kişiler için zararlı olabilir. Bazı gruplara göre multivitamin kullanımı ile ilgili bilgiler şunlardır;
- Yaşlı yetişkinler; B12 vitamini emilimi yaşla birlikte azalır. Yaşlı yetişkinlerin daha fazla kalsiyum ve D vitaminine ihtiyacı olabilir.
- Vejeteryanlar ve veganlar; B12 vitamini sadece hayvansal gıdalarda bulunduğundan, bitki ağırlıklı bir diyet yüksek risklidir.
- Hamile ve emziren kadınlar; Bazı besinler iyi bazıları zararlı olduğu için bu kadınlar sağlık uzmanlarına danışmalıdır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi fazla A vitamini doğum kusurlarına neden olabilir.
- Multivitaminlerden faydalanabilecek diğer gruplar; kilo kaybı ameliyatı olan, düşük kalorili diyetler yapan, iştahsız olan ve sadece yiyeceklerden yeterli besin alamayan kişilerdir.
Velhasıl
Multivitaminler, optimum sağlık için bir seçenek değildir. Ve aslında birçok insan üzerinde insan sağlığı geliştirdiklerine dair çalışmalar ve kanıtlar zayıf ve de tutarsızdır. Bazı durumlarda zararlı da olabiliyorlar. Besin yetersizliğiniz varsa spesifik gıdalar ile takviye almak en sağlıklı yoldur. Multivitaminlerin, ihtiyacınız olmayan birçok besin maddesini de içerdiğini unutmayın. Aynı zamanda kötü sonuçlanmış bir diyeti düzeltmek/toparlamak için de multivitamin alınmamalıdır. Taze, sağlıklı yiyecekler tüketerek yapılan diyet, uzun vadede daha iyi bir sağlık ile sonuçlanacağına emin olabilirsiniz. Sağlıcakla kalın. 🙂
