Hipertansiyon, yüksek tansiyonun tıp dilindeki adıdır. Ve dünya genelinde oldukça yaygın olarak görülen kronik bir rahatsızlıktır. Belirtileri ve tedavi yöntemleri ile kapsamlı olarak ele almadan önce tansiyona dair birkaç temel bilgi paylaşmak istiyorum.
Kalpte pompalanan kan, damarlarda dolaşırken damarlara bir basınç uygular. Kan basıncının değeri tansiyon olarak adlandırılır ve bu değer kişiden kişiye farklılık gösterir. Kan basıncı ise kendi içinde sistolik ve diastolik olarak ikiye ayrılır. Sistolik, kalbin kasılarak damarlara doğru attığı kanın, damarlarda sebep olduğu kan basıncının adıdır. Kalp gevşediğinde damarlarda hala mevcut olan basınca da diastolik denir. Kısaca özetlemek gerekirse sistolik kan basıncı büyük tansiyonu, diastolik kan basıncı da küçük tansiyonu ifade eder. Yetişkin bir bireyin (18 yaş üzerindeki) istirahat halindeki normal sistolik kan basıncı en yüksek 120 mmHg, normal diastik kan basıncı ise en yüksek 80 mmHg olmalıdır. Kan damarlarındaki basınç değerinin normalin üzerinde seyretmesi hipertansiyona neden olur.
Hipertansiyon belirtileri nelerdir?
Hipertansiyon sinsi bir rahatsızlık olarak bilinir. Bunun nedeni tansiyonun 180/110 mmHg’nin üzerine çıkmadığı sürece hiçbir belirti göstermeyebilmesidir. Ancak sürekli yüksek olduğunda vücuda çeşitli olumsuz etkileri olabilir. Yine de sıklıkla karşılaşılan hipertansiyon belirtileri için şu etkileri sıralayabiliriz;
- Sık sık idrara çıkma (özellikle geceleri uyanıp idrar yapma)
- Bulanık ya da çift görme
- Bacaklarda şişlik
- Nefes darlığı
- Halsizlik, yorgunluk
- Kulak çınlaması
- Burun kanamaları
- Düzensiz kalp atışı ve kalp ağrısı
- Baş dönmesi ve baş ağrısı
Hipertansiyon neden olur?
Tansiyon yüksekliği, genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklı meydana gelebilir. Özellikle birinci derece akrabalarında yüksek tansiyon rahatsızlığı olan kişilerde hipertansiyon görülme ihtimali oldukça fazladır. Diğer yaygın hipertansiyon nedenleri ise şunlardır;
- Gebelik
- Fazla kilo
- Şeker hastalığı
- Böbrek tümörleri
- Yüksek kolesterol
- Tiroid bezi hastalıkları
- Alkol ve tütün kullanımı
- Aşırı tuzlu gıdalar tüketmek
- Kafa içi basıncın yüksek olması
- Akut yada kronik böbrek hastalıkları
- Aort damarının kalpten çıkış bölgesinin dar olması
- Böbrek üstünden salgılanan kortizon veya aldesteron hormonlarının aşırı salgılanmasına bağlı olarak görülen Crohn ve Cushing hastalığı
- Soğuk algınlığı ilaçları, bazı ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları, dekonjestanlar ve kokain, amfetamin gibi yasadışı ilaçlar
Hipertansiyon nasıl tedavi edilir?
Hipertansiyonun tedavisi için hastanın yaşam tarzı ve alışkanlıklarında değişiklikler yapması çok önemlidir. Doktorun belirleyici tedavi yöntemi ancak bu değişiklikler olursa faydalı olabilir. Dolayısıyla tedavisinden ziyade öncelikle yüksek tansiyonu kontrol altına almak veya önlemek adına yapılabilecek değişiklikler hakkında bilgi sahibi olup, uygulamaya geçilmelidir. Örnek olarak sıralayabileceğimiz iyileştirici değişiklikleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Yüksek tansiyonu kontrol altına almak veya önlemek için ne yapılabilir?
- Daha az tuz oranına sahip bir beslenme, yüksek tansiyon tedavisi için kullanılan ilaçların etkisini artırır. Dolayısıyla tuz olabildiğince azaltılmalıdır.
- Meyve sebze tüketimi artırılmalıdır.
- Margarin, tereyağı ve kuyruk yağı gibi doymuş yağ oranı yüksek gıdalar tüketilmemelidir.
- İşlenmiş gıdalar tüketmemeye özen gösterilmelidir.
- Alkol kullanımına son verilmeli veya olabildiğince az tüketilmelidir.
- Sigara kullanımı, yüksek tansiyon ilaçlarına karşı direnç oluşumuna neden olur. Mümkünse sigara kullanımına son verilmeli ya da olabildiğince azaltılmalıdır.
- İdeal kiloya ulaşabilmek için yeterli ve dengeli beslenme diyeti uygulanmalıdır.
- Kan basıncının düzenlenmesini sağlamak için düzenli fiziksel aktiviteler yapılmalıdır.
- Folik asit tüketimi artırılabilir.
- Vitamin alımına özen gösterilebilir.
Yaşam tarzındaki değişikliklere uyum sağlanamaması ya da değişikliklere rağmen tansiyonun düşmemesi durumunda kişiye ilaç tedavisi uygulanır. Kronik bir hastalık olan hipertansiyon yaşam boyu belli aralıklar ile doktor kontrolü gerektirir. Doktor tarafından verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması ve dozunda oynamalar/değişiklikler yapılmaması önemlidir.
Yüksek tansiyonu düşürmek için ne yapılabilir?
- Soğuk su ile duş almak kan basıncının düşürülmesine yardımcı olur. Duş mümkün değilse hastanın elleri, kolları ve ayakları musluk suyu ile yıkanabilir.
- Limonun suyunu sıkıp, sulandırarak tüketmek kan basıncını düşürmeye yardımcı olur.
- Tuzsuz yoğurt ve ayran da tansiyon düşürücü etkiye sahiptir. Ancak yoğurt ve ayranın tuzsuz olmasına ekstra özen gösterilmelidir.
- Nar suyu ve greyfurt gibi meyvelerin suları ve kekik suyu da tansiyon düşürücü etkilere sahiptir.
- Yüksek tansiyon tedavisi olarak halk arasında sıklıkla kullanılan sarımsağın kan basıncını düşürücü etkileri vardır.
Velhasıl
Hastalıklar ile ilgili yazdığım yazıların çoğunda gördüğüm şey şu sevgili okur; Beslenmemize ve alışkanlıklarımıza dikkat etmiyor ve rahatsızlanıyoruz. Sonrasında bu rahatsızlığı tedavi etmek ve sağlığımıza kavuşabilmek adına en başta yapmamız gerekenleri zarar gördükten sonra yapmaya başlıyoruz. Hatta mecbur kalıyoruz. Bir de söz konusu tansiyon olunca zamanında az az her şeyden yiyebilecek iken maalesef birçok besini hayatımızdan çıkarmak durumunda kalıyoruz. Ben bu durumu kısaca, üzerini örttüğümüz şeyin altında kalmak olarak nitelendiriyorum. Olması gerekeni ceza olarak hayatımıza almayı maalesef ki bizler tercih ediyoruz. İçim buruk bir şekilde yazımı sonlandırırken her birimize bilinçli bir tüketici olmayı ve güçlü bir irade diliyorum. Sağlıcakla kalın. 🙂
