Vejetaryen diyetlerinin MÖ 700 yıllarından bu yana var olduğuna dair bir takım haberler ve söylentiler bulunsa da günümüzde eskiye oranla vegan popülerliği giderek artıyor. Bir süre öncesine kadar Türkiye’de bulunan ürün/çeşit ve imkanların yetersizliği dolayısıyla vegan diyetini sağlıkla sürdürmek zor olabiliyordu. Ancak günümüzde restoranlarda organik satışlar yapan işletmelerin artması, vegan market ve kasapların giderek artması gibi olumlu gelişmeler sayesinde pek çok ürüne kolayca ulaşmak mümkün hale geldi.
Konu veganlık olunca en sık sorulan soru vegan ile vejetaryen arasındaki farktır. Bu yazımızda sıklıkla karıştırılan vegan ve vejetaryen ile ilgili temel bilgileri ve aralarındaki farkı konu edindik. Öncelikle vegan ve vejetaryen nedir? kısaca bilgilenip, hatırlayalım. Ardından aralarındaki farka değineceğiz.
Vegan nedir?
Vegan kelimesi 1944 yılında Elsie Shrigley ve Donald Watson tarafından vejetaryen (vegetarian) kelimesinden türetilmiştir. Veganizm, genel olarak hayvan kaynaklı ürünlerin kullanımının reddedilmesidir. Et, süt, bal, yumurta gibi gıdaların yanı sıra süet, yün ve ipek gibi hayvanlar üzerinden elde edilen ürünlerin de kullanımına karşıdır. Aynı zamanda sirkler, hayvanat bahçeleri, rodeo, at yarışları, horoz dövüşleri, boğa, deve güreşleri ve benzeri eğlence amaçlı hayvan kullanılan etkinlikler de veganlara göre değildir. Veganlık, her türlü hayvan sömürüsüne karşı olan ve de canlı yaşamına saygıyı savunan bir hayat görüşüdür.
Veganların tüketmediği besinler
Et ve kümes hayvanları
Balık ve deniz ürünleri
Süt ürünleri
Yumurta
Arı ürünleri
Hayvansal içerikli maddeler ( kazetin, laktoz, jelatin, karmin, hayvandan elde edilen D3 vitamini ve balık kaynaklı omega-3 yağ asitleri vb.)
Veganların tükettiği besinler
Mercimek, nohut, fasulyeler ve börülce
Mantar ve soya ürünleri (tofu, kıyma, süt, yoğurt vb.)
Fındık, ceviz ve diğer kuruyemişler
Tohumlar, tohumlu bitkiler
Besin destek mayası
Bitkisel sütler (Hindistan cevizi, badem, soya, fındık, yulaf, pirinç)
Bal gibi gıdaların yerine de genellikle pekmez, akağaç şurubu ya da pirinç şurubu tercih edilir. Tam tahıllar, pek çok çeşitte meyve ve sebzeler veganlar tarafından sıklıkla tercih edilip, tüketilir. Aynı zamanda henüz fazlaca yaygın olmasa da Türkiyede’de belirli noktalarda vegan ürünleri satan market ve kasaplar bulunuyor. Buralardan vegan et veya diğer vegan gıdalara kolayca ulaşmak mümkündür.
Vejetarjen nedir?
Vejetarjenler kendi içlerinde tüketim tercihlerine göre gruplara ayrılırlar. En yaygın vejetaryen türleri;
Ovo vejetaryen (yumurta tüketen fakat süt ürünleri ile hayvansal ürünleri tüketmeyenler)
Lakto vejetaryen (hayvansal ürünler ile yumurtayı kesinlikle tüketmeyip süt ürünleri tüketenler)
Pesko vejetaryen (et ürünleri tüketmeyip balık ve balık ürünleri tüketenler)
Lakto-Ovo vejetaryen (yumurta ve süt tüketip hiçbir hayvan etini tüketmeyenler)
olarak 4 gruba ayrılır. Genel anlamda vejetaryenler et, balık veya kümes hayvanlarını yemezler ancak peynir, yumurta, yoğurt veya süt gibi hayvansal içerikli ürünleri tüketirler. Tam da bu nokta vejetaryenleri veganlardan ayıran en önemli nokta olabilir.
Vegan ile vejetaryen arasında fark nedir?
Vejetaryenler ve veganlar, hayvanların insanlar tarafından kullanımına ilişkin inanç farklılıkları gösterirler. Bazı vejetaryenler hayvanlardan elde edilen süt ve yumurta gibi hayvansal yan ürünleri tüketirler. Veganlar ise tüm hayvansal temel ve yan besin ve ürünlerin kullanımına karşıdır. Aralarındaki en temel fark budur sevgili okur.
Velhasıl
Aslında her iki taraf da benzer amaçlar ile hayvanlar ürünlerden uzak durmayı tercih ederler. Ancak veganlık, vejetaryen diyetin oldukça ilerisine uzanır. Vejetaryenler dahil oldukları gruba göre bazı hayvansal ürünleri kullanırken veganlar için aynı şey geçerli değildir. Veganlar hayvansal hiçbir ürünü kullanmaz/tüketmezler. Konuya açıklık getirmiş olmanın mutluluğu ile yazımı sonlandırırken, her birimize sağlık diliyorum.
